Levend verlies is een parapluterm voor diverse vormen van verlies die geen duidelijke markering hebben. In mijn praktijk werk ik met name met mensen die te maken hebben met het verlies van een gezond opgroeiend kind of met het verlies van hun eigen gezondheid. Voor deze specifieke vorm bedacht ik de term “meegroeiend verlies.”
Meegroeiend verlies kun je zien als de kloof vol emoties tussen wat er (niet) is en wat had kunnen zijn. Het omvat de beperkingen en aanpassingen in het dagelijks leven tegenover het beeld van hoe het leven eruit had kunnen zien zonder deze beperkingen. Dit voortdurende verlies wordt steeds opnieuw gevoeld in elke levensfase, zowel bij de groei naar volwassenheid als bij het ouder worden. Leven met meegroeiend verlies is een vorm van rouw die telkens terugkeert, als golven in een oceaan die soms enkel deining veroorzaken en je soms dreigen te overspoelen.
Ik bied graag een plek voor mensen om op verhaal te komen en samen te onderzoeken wat hen helpt om een stevig fundament onder zich te voelen.
Ouders van een kind met een beperking
In mijn praktijk heb ik speciale aandacht voor ouders van een kind met een aandoening. Naast de continue zorg voor hun kwetsbare kind, ervaren veel ouders ook een diepgaand verlies in zichzelf. Vaak gunnen ouders zichzelf weinig ruimte om hierbij stil te staan, uit de noodzaak om overeind te blijven of uit angst dat het erkennen van dit verlies als verraad naar hun kind voelt. Bovendien kan de overweldigende ervaring bij de geboorte van hun kind, een diagnose, of een traumatische medische ingreep maken dat het toelaten van deze gevoelens bedreigend aanvoelt.
Verlies van je gezondheid
De impact en betekenis van een aandoening en beperkingen zijn zeer persoonlijk en passen in ieders eigen levensverhaal. Bij plotselinge ziekte, wanneer alles in het teken van overleven staat, is er vaak weinig ruimte om stil te staan bij de impact van dit verlies. Vaak ontstaat pas na de acute fase ruimte om te kijken naar de betekenis van deze ervaring. Voor degenen die al jaren (of hun hele leven) met een aandoening leven, wordt deze een onderdeel van hun identiteit. Dit betekent echter niet dat je je aandoening bent; iedere keer dat je in je persoonlijke groei tegen je aandoening aanloopt, moet je je opnieuw hiertoe verhouden, steeds op een andere manier.
Als een kind overlijdt
Het verlies van een kind zet het leven van ouders stil. Bij een plotseling en onverwachts overlijden kan dit overweldigend zijn en vraagt het ruimte, aandacht en voldoende stabiliteit om stil te staan bij de betekenis hiervan op jouw leven als ouder. Wanneer een kind overlijdt na jarenlange intensieve zorg, kunnen ouders tegelijkertijd pijn, ruimte en leegte ervaren. Dit kan hun innerlijk kompas behoorlijk beschadigen. Samen met ouders onderzoek ik wat hen kan helpen om het verlies draaglijk te maken en welke stappen hun veerkracht kunnen versterken.
Veel gestelde vragen
Als je geboren bent met een aandoening en dus altijd beperkingen hebt gehad, kun je dan wel spreken van verlies?
De vraag die eigenlijk gesteld wordt is: kun je rouwen om iets dat je nooit gekend hebt? Jazeker. Ieder mens verlangt immers naar een leven zonder belemmeringen, waarin je je vrij kunt bewegen, vrij kunt ontwikkelen en vrije keuzes kunt maken, onafhankelijk van anderen. Tijdens het opgroeien ervaren mensen in elke levensfase, al vanaf jonge leeftijd, waarin zij beperkter zijn dan gezonde leeftijdsgenoten. In het verlangen om onbeperkt te zijn schuilt een continu gemis.
Is rouw bij levend verlies nu zoveel anders dan bij een eenmalig ingrijpend verlies?
Er zijn meer overeenkomsten dan verschillen. Ziekte en beperkingen worden alleen nog niet zo lang beschouwd als een betekenisvol verlies waar mensen om kunnen rouwen. Bij meegroeiend verlies komen er echter vaak verliezen bij in de loop van het leven, waardoor de stapel van verliezen hoog kan worden en de intensiteit van het rouwen kan toenemen. Dit maakt het rouwproces bij meegroeiend verlies op een unieke manier complex.
Ik houd van mijn kind. Hoe kan ik dan ook rouwen om mijn kind? Dat kan toch niet samengaan?
Het lijkt een paradox om te ‘houden en te rouwen’. Toch kan het naast elkaar bestaan. De liefde voor je kind gaat over wat jouw kind tot jouw unieke, eigen kind maakt. Het verlies en de gevoelens van rouw hebben daarentegen te maken met de aandoening en de beperkingen van je kind. Dat zijn twee verschillende dingen, die ook verweven kunnen zijn, maar in essentie om twee verschillende aspecten van je kind gaan.
Wil je meer lezen over levend verlies? In 2026 komt mijn boek uit over verlies bij ouders van een kind met een beperking.
